Fonetika
Fonetika je deo nauke o jeziku koji proučava glasove i njihove promene. U našem jeziku svakom glasu odgovara određeno slovo, pa zato kažemo da je naš pravopis fonetski.
Glasovi
Sve glasove možemo podeliti na samoglasnike i suglasnike.
Samoglasnici:
A, E, I, O, U. Oni su nosioci sloga i akcenta u reči.
Suglasnici (konsonanti):
svi osim pet samoglasnika: B, V, G, D, Đ, Ž, Z, J, K, L, M, LJ, N, NJ, P, R, S, T, Ć, F, H, C, Č, DŽ, Š.
Glasovi:
R, L, N, takođe mogu biti nosioci sloga, R kada nema do sebe vokal, odnosno neki od samoglasnika, a L i N u rečima stranog porekla. Na primer: pr-vi, prst, tr-ska; Vl-ta-va, Nju-tn, bi-ci-kl.
Podela samoglasnika
Samoglasnike dalje delimo, prema položaju jezika u usnoj duplji prilikom njihovog izgovora na visoke, srednje i niske, odnosno prednje, srednje i zadnje.
VOKALI | PREDNJI | SREDNJI | ZADNJI |
VISOKI | I | U | |
SREDNJI | E | O | |
NISKI | A |
Na primer, na pitanje: Koji je visoki samoglasnik (vokal) zadnjeg reda? – odgovor je: U.
Srednji vokal prednjeg reda: E.
Niski vokal srednjeg reda: A.
Suglasnici (konsonanti) imaju nekoliko podela.
Podela suglasnika po zvučnosti:
ZVUČNI | B | G | D | Z | Ž | Đ | DŽ | |||
BEZVUČNI | P | K | T | S | Š | Ć | Č | F | H | C |
Sonanti:
- M, V, R, L, N, LJ, NJ, J.
Prema mestu izgovora (tvorbe):
- Usneni (labijalni): P, B, M.
- Usneno-zubni (labiodentalni): F, V.
- Zubni: Z, D, S, T, C.
- Nadzubni (alveolarni): R, L, N.
- Prednjonepčani (palatalni):
Meki: J, NJ, LJ, Đ, Ć.
Tvrdi: Č, DŽ, Ž, Š.
- Zadnjonepčani (velarni): K, G, H
Prema načinu izgovora (tvorbe):
- Strujni (frikativni): F, S, Z, Š, Ž, H.
- Praskavi (eksplozivni): B, P, D, T, G, K.
- Sliveni (afrikate): C, DŽ, Č, Đ, Ć.
Prilikom izgovaranja većine glasova vazdušna struja prolazi samo kroz usnu duplju, pa se zato ti glasovi zovu oralni.
Prilikom izgovaranja glasova: M, N, NJ, vazdušna struja prolazi i kroz nos, pa se ovi glasovi nazivaju nazalni glasovi ili nazali.